اخبار ۲۷ خرداد ۱۳۹۷ زمان خواندن: ۳ دقیقه

جنجالی‎ترین نمودار جهان

در این پست می‌خوانید:

نمودار چوب هاکی

نمودار چوب هاکی (Hockey Stick Graph) در اواخر دهه 1990 توسط مایکل مان اقلیم شناس آمریکایی ارائه شد. این نمودار حاصل پژوهش‏‎های گسترده مان برای یافتن دمای هوای کره زمین در طول هزار سال گذشته بود. ایده اصلی این کار از آنجا شکل گرفت که عده‌ای از دانشمندان در ایالات متحده منکر تغییر اقلیم بودند و می‎گفتند زمین در گذشته هم به اندازه حالا گرم بوده. این اظهارات در حالی بود که دانشمندان افشا کرده بودند زمین در حال گرم شدن است و پدیده گرمایش جهانی منجر به تغییر اقلیم کره زمین شده است. منکران تغییر اقلیم عوامل طبیعی را علت اصلی گرم شدن کره زمین می‌دانستند و آن را یک پروسه طبیعی قلمداد می‌کردند (مانند عصر یخبندان) در حالی که بیشتر دانشمندان فعالیت‌های بشر پس از انقلاب صنعتی و آزاد کردن مقدار قابل توجهی دی اکسید کربن به جو زمین را عامل اصلی گرم شدن زمین می‌دانستند. دی اکسید کربن یک گاز گلخانه‌ای است و باعث گرم شدن زمین می‌شود. بنابر این مایکل مان به دنبال راهی بود تا نشان دهد زمین در گذشته به اندازه حالا گرم نبوده است.

مایکل مان استاد اقلیم شناسی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا

داده‌های هواشناسی حداکثر تا اواسط قرن 19 بودند، پس مان باید چیزی پیدا می‌کرد که مثل یک دماسنج معمولی عمل کند. پس از تحقیق‎های گسترده بالاخره مان آن را پیدا کرد. درخـــــــتـــــــــ بله درسته درختان زنده. او نوعی از درختان نادر را یافت که در امریکای غربی وجود داشتند. این درختان کهنسال بیش از 1000 سال عمر داشتند. اسم این درختان کاج‌های مخروطی کرک دار است.

اگر تنه یک درخت رو ببرید می‌بینید که از حلقه‌هایی تشکیل شده. این دقیقاً چیزی بود که مایکل مان کشف کرده بود. این حلقه‌ها اطلاعات زیادی درباره دماهای گذشته در اختیار ما قرار می‌دهند. درخت هر سال و هر فصل حجم مشخصی از چوب تولید می‌کند. عرض هر حلقه نشان می‌دهد که دمای هر سال چقدر بوده است. در سالی که گرم است برف‌ها زودتر آب می‌شوند و درختان بیشتر رشد می‌کنند و حلقه پهن‌تری می‌سازند. در سالی سرد تقریباً این حلقه‌ها رشدی ندارند. اسم آن را دما نما گذاشتند. البته اطلاعات استخراجی از حلقه این درختان مربوط به قسمتی از غرب امریکا بود، پس مایکل مان احتیاج داشت دمانماهای دیگری از نقاط مختلف دنیا به دست آورد تا بتواند دمای هزار سال گذشته زمین را بازسازی کند. او و تیمش دمانماهای دیگری را هم پیدا کردند. زغال سنگ‌ها، هسته‌های یخی یخچال‌های هزارساله و رسوبات دریاچه‌ها از جمله این‌ها بودند.

دما نماها را با داده‌های صد سال گذشته کالیبره کردند. و در نهایت تمام اطلاعات را کنار هم قرار دادند تا یک نمودار خاص بسازند.

بازسازی دمای میانگین هزار سال گذشته

به دلیل اینکه نمودار شبیه یک چوب هاکی بود اسمش را نمودار چوب هاکی گذاشتند. چیزی که نمودار به وضوح نشان می‌داد این بود که دمای زمین در صد سال گذشته به گرم‌ترین حد خود رسیده است و در هزار سال گذشته زمین هیچ‌گاه اینقدر گرم نبوده. این نمودار به یکی از معروفترین و جنجالی‌ترین نمودارهای علم تبدیل شد. انقدر پر اهمیت بود که به یک نماد تبدیل شد. نمادی متمایز که حکایت از تغییرات اقلیمی به دست بشر داشت. اما باز هم بعضی از شکاکان تغییر اقلیم به این نمودار تاختند. آن‌ها مایکل مان را متهم کردند به تقلب علمی و استفاده از داده‎های غلط و گمراه کننده. عده‌ای خواستار اخراج او از دانشگاه شدند. در همین حال که عده‌ای مشغول متهم کردند مان بودند پژوهشگران دیگری از نقاط مختلف جهان دنبال دمانماهایی بودند که دمای هزار سال گذشته زمین را بازسازی کنند. آن‌ها از روش‌های مختلفی استفاده کردند و طولی نکشید نمودارهای دیگری به نمودار مان اضافه شد که نتایج کار مایکل مان را تائید می‌کرد. به این ترتیب علم توانست به یکی از چالش برانگیزترین سؤالات بشر پاسخ دهد.