معرفی کامل رشته مهندسی آب

توضیحات دکتر کاظم اسماعیلی مدیر گروه اسبق گروه مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد در مورد رشته علوم و مهندسی آب ایران :

تاریخچه

رشته ی علوم مهندسی آب در  قدیم به نام آبیاری شناخته می شد و با این هدف که طراحی علمی سیستم آبیاری در مزرعه را مورد بررسی و بحث  قرار می دهد . بعد از سال ها که این رشته دانشجو گرفت  به دلیل شرایطی که بوجود آمد که کاربرد آب در موضوعات مختلف خیلی اهمیت پیدا کرد مثل مصرف آب شرب ، تولید پساب و فاضلاب و بحث های آب شور ، بحث های منابع آب . به این نتیجه رسیدند که بحث آب صرفا در کشاورزی نیست و به دنبال توسعه این رشته افتادند . و با تغییر عنوان رشته جذابیت این رشته را برای جذب دانشجوی مستعد تر افزایش دادند .

در ابتدا عنوان این رشته، آبیاری بودکه به مهندسی کشاورزی و سپس مهندسی کشاورزی آبیاری و سپس مهندسی کشاورزی آب و حدود سال های  85 به بعد به دلیل همین مسائل دنبال این بودند که انسجامی بین این رشته و رشته های تحصیلات تکمیلی آن انجام دهند . به همین خاطر کمیته ای  از اساتید مختلف از دانشگاه های مختلف نظیر تهران ، مشهد چمران ، شیراز تشکیل شد که رشته مهندسی آب را مورد باز بینی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که موضوع آب موضوعی بسیار وسیع تر است از بحث کشاورزی آن است ، درست است که بخش زیادی از آب در کشاورزی مصرف میشود کمبود آب شرب اثرات اجتماعی خیلی بیشتری دارد . به عنوان مثال اگر در جایی آب را قطع کنند ناهنجاری های بوجود آمده در آن خیلی بیشتر است از وقتی که در یک زمین کشاورزی آب قطع باشد .

با توجه به این مسائل دنبال مدیریت منسجم  جهت بررسی مشکلات آب بودند که در نهایت  به این نتیجه رسیدند که مرکزی راه اندازی شود تا افرادی را به صورت تخصصی آموزش دهند که وارد قسمت ها و جنبه های مختلف آبی شوند .

با توجه به این موضوع از سال 1385 شروع به بازنگری دروس کردند که عنوان رشته به علوم و مهندسی آب تغییر پیدا کرد . رشته علوم و مهندسی آب یعنی هم در بحث علوم آب و هم در بحث مهندسی آب دانشجو تربیت کند ، تعدادی از افراد می روند به سمت مهندسی و تعدادی به سمت علوم آب گرایش پیدا می کنند .

برای این که تغییر عنوان رشته بازخوردی مثبت در آینده داشته باشد ، رشته علوم مهندسی آب در مقطع کارشناسی به خوشه های مختلف تقسیم بندی شد. در ابتدا این خوشه به سیزده خوشه تقسیم بندی می شود که هر کدام از آنها  عناوین مختلفی داشتند  مانند هواشناسی ، زهکشی ، سازه های آبی ، منابع آب ، حقوق آب ، انفورماتیک ، آب و سازه های تاریخی و … وجود داشتند که  از این سیزده خوشه هفت خوشه ی آن در اولویت قرار گرفت و شیش خوشه بعدی در اولویت های دوم قرار گرفتند . و برای تمام خوشه ها حدود صد واحد مشترک و بیست واحد تخصصی و بقیه عمومی تعریف شد و هر دانشجو می توان با توجه به خوشه ای که انتخاب می کند تبحر خاصی پیدا می کند . این باعث می شودکه در ادامه تحصیل در گرایش های مختلف دانشجو در گرایش خاص خود مهارت خاص و پایه قوی تری داشته باشد .

بنابر این شخصی که در کارشناسی خوشه منابع آب را انتخاب می کند طبیعتا در مقطع کارشناسی ارشد به دنبال علاقه ی خود یعنی همان منابع آب و در دکترا نیز همان گرایش منابع آب را انتخاب می کند . حال با توجه به تغییرات بوجود آمده تفاوتی جزئی بین دانشجو های خوشه های مختلف در مقطع کارشناسی وجود خواهد داشت .

به عنوان مثال شخصی میتواند خوشه حقوق آب را انتخاب کند و تعدادی دروس از دانشکده حقوق و تعدادی درس در رابطه با آب اختبار کند و به عنوان یه کارشناسی مسائل حقوقی آب در جامعه فعالیت کند . اکثر کارشناسان مسائل آبی در مورد آب اطلاعی ندارند و صرفا بحث حقوقی مطالعه کردند و یا برعکس تعدادی با مسائل آبی آشنا ولی با مسائل حقوقی ناآشنا هستند . به همین دلیل اکثر پرونده های قضایی موجود کارشناس حرفه ای به منظور بررسی آنها وجود ندارد .

بازار کار رشته در مقطع کارشناسی چون همه دانشجو ها با عنوان علوم مهندسی آب فارغ التحصیل می شوند نمی توان گفت کدام خوشه بازار کار بهتری دارد زیرا اختلاف دانشجو ها بر سر تنها شیش الی هفت درس می باشد . به عنوان مثال بعضی از دانشجو های گرایش سازه های آبی با این که در  این خوشه تخصص دارند، مدرک نظام مهندسی طراحی سیستم های آبیاری را هم اخذ می کنند . یا دانشجو های آبیاری زهکشی علاقه مند به طراحی کانال هم می شوند .

گرایش کاری شخص را شرکتی که دانشجو در آن فعالیت می کند مشخص می کند مثلا اگر شخصی در شرکتی کار کند که بر روی مسائل هیدرولوژیکی مانور می دهد خود به خود به این سمت کشیده می شود و در این موضوع مهارت کسب می کند  .

در بحث کاری مهارت داشتن در  نرم افزار های  مرتبط با رشته از حداقل هایی هست که یک دانشجو باید مورد توجه قرار دهد .